Het levenstestament
Een levenstestament is een akte waarin u een aantal zaken regelt en vastlegt voor het geval er tijdens uw leven iets gebeurt en u zelf niet meer in staat bent te handelen. Denkt u aan een ongeluk of ziekte. Ook kan een levenstestament uitkomst bieden wanneer u bepaalde zaken niet zelf meer wilt regelen en het prettiger vindt dat een ander dat voor u doet. Een levenstestament is een testament dat werkt tijdens leven.

Zelf de regie in handen houden
Met een levenstestament bepaalt u zelf wie uw vermogen zou moeten beheren op het moment dat u dit zelf niet meer kunt. Daarnaast kunt u bepalen wie per se niet geschikt is om uw vermogen te gaan beheren.

Voorbeeld:

U kunt in een situatie terecht komen (bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom) waarin u uw eigen belangen niet meer goed kunt behartigen. Uw kinderen zien dat ook en willen daarom uw vermogen onder bewind stellen. Zij stellen daarbij aan de rechter een bewindvoerder voor die u zelf per se niet wilt. U bent echter niet meer in staat om uw wensen hieromtrent te uiten. Omdat u nog leeft mag de notaris geen informatie verschaffen over de inhoud van uw testament. Bij gebrek aan andere informatie zal de rechter dan een bewindvoerder benoemen overeenkomstig het verzoek van de kinderen. Daarmee wordt er dan een bewindvoerder benoemd die u per se niet wilde. U kunt zich voorstellen dat dit anders is wanneer u een duidelijke voorkeur voor een bewindvoerder in uw levenstestament zou hebben opgenomen. Dat zou een duidelijke leidraad voor de rechter zijn waar de rechter in de meeste gevallen dan ook gehoor aan zal geven.

Denk hierbij bijvoorbeeld aan het leven van autocoureur Michael Schumacher, die door een ski-ongeval in coma raakte. In de periode dat hij niet zelf kon beslissen over zijn leven zou een persoon die is aangewezen in een levenstestament dit wel kunnen.

Wat kan ik verder in een levenstestament regelen?
In uw levenstestament kan worden vastgelegd wat voor u en in uw specifieke situatie van belang is. In de praktijk blijkt dat in de meeste gevallen iets geregeld dient te worden op de navolgende gebieden:

Financiën en bezit

Hoe en door wie dient uw vermogen beheerd te worden? Wie krijgt de dagelijkse leiding in uw onderneming in de periode dat u dit niet meer zelf kunt doen? Dient uw woning of onderneming verkocht te worden of juist niet?

Schenkingen

U schenkt ieder jaar een bedrag aan de kleinkinderen. Dient dit op dezelfde manier door te gaan of juist te stoppen?

Medisch handelen

Het geven van toestemming voor het al dan niet verrichten van medische handelingen. Of misschien het benoemen van een mentor die voor u kan gaan bepalen welke medische handelingen er wel of juist niet verricht mogen worden.

Praktische zaken rondom uw overlijden

Op het moment dat iemand komt te overlijden zijn er veel zaken die in een heel korte periode geregeld dienen te worden. Als u uw nabestaanden instructies wenst mee te geven met betrekking tot uw uitvaart, of bijvoorbeeld met betrekking tot het wel of niet doneren van uw organen of weefsels, dient u dit te regelen in uw levenstestament, testament of een (donor)codicil.

In de praktijk komt het zeer vaak voor dat nabestaanden pas na de uitvaart naar een notaris zullen gaan om het testament van de overledene in te zien of dat pas later (te laat) een donorcodicil gevonden wordt.

Om er zeker van te zijn dat uw nabestaanden tijdig op de hoogte zullen zijn van uw wensen met betrekking tot uw overlijden, is het verstandig om hier in uw levenstestament melding van te maken. Wat betreft het donorcodicil geldt dat dit een document is dat u zelf kunt opstellen zonder tussenkomst van een notaris. Dit brengt wel met zich mee dat er in sommige situaties twijfel kan ontstaan over de geldigheid van een donorcodicil. Door het codicil op te nemen in uw levenstestament neemt u deze eventuele twijfel weg. De notaris moet zich er immers van overtuigen dat u, op het moment dat u uw levenstestament opstelt en ondertekent, volledig in staat bent om uw wil te bepalen. Dit biedt bijvoorbeeld artsen meer zekerheid dat u op het moment dat u de instructies gaf, de gevolgen van uw beslissingen goed kon overzien.

Vaak weet uw naaste omgeving niet precies wat uw wensen zijn of ontstaat hier verschil van mening over. Het opstellen van een levenstestament kan dit voorkomen. Bedenkt u daarbij dat de keuze om het over te laten aan uw naaste omgeving (bijvoorbeeld uw kinderen) óók een keuze is die kan worden opgenomen in het levenstestament. Mocht uw naaste omgeving wel al op de hoogte zijn van uw wensen dan kan het nog steeds nuttig zijn deze wensen op te nemen in het levenstestament. Voor veel handelingen dient bijvoorbeeld een bewindvoerder toestemming te krijgen van een kantonrechter. Als een bewindvoerder namens u wil schenken is de hoofdregel dat hij daarvoor geen toestemming van de kantonrechter krijgt. Dit is anders indien uit uw levenstestament zou blijken dat u er juist bewust voor heeft gekozen dat er aan bepaalde personen geschonken dient te worden.

Het verschil met een gewoon testament
Het levenstestament werkt tijdens leven, een gewoon testament pas na overlijden. Een gewoon testament heeft vooral betrekking op uw nalatenschap. In een gewoon testament regelt u onder meer aan wie u wat wilt nalaten, wie de voogdij over uw kinderen dient te krijgen, wie executeur wordt, etcetera.

Waar bestaat een levenstestament uit?
Een levenstestament bestaat uit:

  • één of meer volmachten aan één of meerdere personen;
  • wensen ten aanzien van (medische) verzorging (behandelgebod, behandelverbod, euthanasieverklaring, donorcodicil);
  • bijlagen (overzicht van uw bankrekeningen, (digitale) codes, wachtwoorden, verzekeringen, kunstverzamelingen en dergelijke; of, waar u deze bewaart).

Voor wie is een levenstestament van belang?
Het is in de eerste plaats voor uzelf van belang vast te leggen wat uw wensen en verzoeken zijn in het geval u deze zelf niet (meer) naar voren kunt brengen. Maar het is ook voor iedereen uit uw directe omgeving of zakelijk met u samenwerkt van belang om te weten wat uw wensen zijn. Dit geldt zowel voor uw eventuele partner, uw kinderen en naaste familie, als ook voor zorghulpverleners.

Hoe wordt een levenstestament vastgelegd?
Een levenstestament wordt (net als een gewoon testament) vastgelegd in een notariële akte. Dat betekent dus, dat de notaris u over de mogelijkheden informeert en met zijn professionele kennis en ervaring raad geeft bij het opstellen van een levenstestament. Voor sommige handelingen waarvoor in een levenstestament volmacht wordt gegeven geldt zelfs dat deze verplicht in een notariële akte moeten zijn vastgelegd (bijvoorbeeld om een hypotheek af te sluiten).

Wie bewaart het levenstestament?
Het levenstestament wordt net als een gewoon testament door de notaris in de kluis bewaard. De notaris geeft een origineel gewaarmerkt afschrift van de notariële akte af. De akte kan geregistreerd worden in een Centraal Levenstestamentenregister (CLTR). Het CLTR biedt geen inzage in de inhoud van het levenstestament. Ook dit is vergelijkbaar met een gewoon testament. Alleen notarissen hebben toegang tot de gegevens van het CTLR. Door de registratie kunnen belanghebbenden te weten komen of iemand een levenstestament heeft gemaakt.

Wie hebben inzage in het levenstestament?
De inhoud van het levenstestament moet tijdens uw leven door bepaalde personen kunnen worden geraadpleegd. Dat geldt niet alleen voor uzelf, maar ook voor de gevolmachtigde(n) en na overlijden voor de erfgenamen, een bewindvoerder of bijvoorbeeld een executeur. In de akte kunt u vastleggen aan wie een afschrift of een uittreksel van (de volmacht(en) uit) uw levenstestament afgegeven mag worden.

Als een arts of een kantonrechter informatie uit een levenstestament nodig heeft of wil weten of er een levenstestament is, dan kan hij een notaris raadplegen. De notaris kan in het CLTR zien of er een levenstestament is, en zo ja, bij welke notaris informatie opgevraagd kan worden.

Herroepen?
U kunt het levenstestament net als een gewoon testament op ieder moment herroepen of wijzigen.